Антибиотикпен байланысты диарея (АБД) — бұл бактериялық инфекцияларды емдеу үшін қолданылатын антибиотиктерді қабылдағаннан кейін күніне үш немесе одан да көп рет сұйық, су тәрізді нәжіс шығу жағдайы. АБД антибиотик қабылдаған пациенттердің 5–35%-ында дамуы мүмкін, бұл дәрінің түріне, денсаулық жағдайына және патогендермен байланысқа байланысты. Зерттеулер көрсеткендей, антибиотиктердің барлық топтары АБД-ны тудыруы мүмкін, бірақ ең үлкен қауіп кең спектрлі препараттармен, мысалы, цефалоспориндер, фторхинолондар, пенициллиндер және клиндамицинмен байланысты.
Қауіп факторлары
Антибиотик қабылдайтын кез келген адамда АБД дамуы мүмкін, бірақ келесі жағдайларда қауіп жоғарылайды:
- Бұрын антибиотикпен байланысты диарея болған.
- Антибиотиктерді ұзақ уақыт қабылдайсыз.
- Бірден бірнеше антибиотик қабылдайсыз.
- Антибиотикті жоғары дозада қабылдайсыз.
- Қабылданған антибиотик кең спектрлі.
Тіпті тар спектрлі әсері бар әлсіз антибиотиктер де ішек микрофлорасында өзгерістер тудыруы мүмкін. Атап айтқанда, Helicobacter pylori-ны жою кезінде, екі антибиотикті ұзақ уақыт бойы 14 күн қатарынан қолданғанда АБД қаупі өте жоғары болады. Мұндай жағдайда микробиотаның теңгерімсіздік қаупі едәуір артады.
Фторхинолондар Clostridium difficile бактериясынан туындаған қауіпті диареяны (Clostridium Difficile Associated Diarrhea, CDAD) тудыруы мүмкін, әсіресе Еуропа мен Солтүстік Америкада кең таралған Clostridium difficile NAP1/BI/02 штамы кезінде. Бұл штам аурулардың жиілігі мен ауырлығын арттырады, сондықтан ауыр асқынулардың алдын алу үшін жылдам диагностика мен емдеу қажет. C. difficile АБД жағдайларының шамамен 20%-ына және дерлік барлық псевдомембранозды колит жағдайларына себепші болады.
Дәрігерге қашан қаралу керек
Көбінесе АБД жеңіл түрде өтеді және емдеуді қажет етпейді, әдетте антибиотик қабылдауды тоқтатқаннан кейін бірнеше күн ішінде өтеді. Алайда кейбір жағдайларда диарея ауыр болуы мүмкін. Антибиотик қабылдап жүрген болсаңыз және келесі белгілерді байқасаңыз, дәрігерге қаралыңыз:
- Күніне бес реттен артық сұйық нәжіс.
- Мол, су тәрізді диарея.
- Қызу.
- Іштің ауыруы немесе ауырсынуы.
- Нәжісте ірің немесе қан (егер ауру C. difficile тудыратын колитке дейін жетсе).
Кейде қызу мен іштің ауыруы диарея басталғанға дейін бірнеше күн бұрын пайда болуы мүмкін.
Алдын алу
АБД-мен күрестің негізгі әдістері — ерте диагностика, тиімді емдеу және инфекцияның таралуын бақылау. Пробиотиктер антибиотиктерді қабылдау кезінде ішек микробиотасын қорғау мен қалпына келтіруде маңызды рөл атқарады, өйткені олар:
- Ішек тосқауылын нығайтады.
- Иммундық жауапты жақсартады.
- Асқынулардың алдын алуға көмектеседі.
Зерттеулер Helicobacter pylori-ны жою үшін антибиотиктердің екі апталық курсына пробиотиктердің симбиотикалық қоспаларын (S. thermophilus, B. longum, B. bifidum, L. acidophilus және L. rhamnosus) қосу диареяның жиілігін 84,2%-ға азайтқанын, олардың жоғары тиімділігін растайтынын көрсетті.
Осылайша, антибиотиктермен бірге пробиотиктерді қолдану антибиотикпен байланысты диареяның даму қаупін азайтуға және пациенттердің сауығуын жеңілдетуге көмектеседі.
Ұсынымдар
- Антибиотиктерді өз бетіңізше қабылдамаңыз. Дәрі-дәрмекті дәрігер тиісті зертханалық талдау негізінде тағайындауы керек.
- Белгіленген дозаны сақтаңыз және дәрігермен кеңесусіз емдеу курсын өзгертпеңіз.
- Антибиотикотерапия басталғаннан кейін диареяны қоса, кез келген жанама әсерлер туралы дәрігерге хабарлаңыз.
Симптомдарға мұқият қарау және ұсыныстарды сақтау антибиотикотерапияның ауыр зардаптарын болдырмауға көмектеседі.
Дереккөз: Mayo Clinic
